Niektórzy twierdzą, że kleszcze nie są aktywne o tej porze roku, więc nawet na terenach zwykle sprzyjających ich bytowaniu można czuć się bezpiecznie. Czy rzeczywiście kleszcze atakują wyłącznie wiosną do wczesnej jesieni?
Sprawdź, jaka jest aktywność kleszczy w ciągu roku i na jaką ochronę przed kleszczami postawić w chłodnych miesiącach.
Aktywność kleszczy w ciągu roku
W Polsce żyje około 20 gatunków kleszczy, przy czym najczęściej napotykanym jest kleszcz pospolity (Ixodes ricinus), który występuje praktycznie w całym kraju. Kleszcz pospolity wykazuje największą aktywność w wyższych temperaturach.
Natomiast w okresie od lutego do marca można napotkać kleszcza łąkowego, który występuje głównie w wschodniej Polsce. Ten gatunek jest szczególnie niebezpieczny dla psów, ze względu na potencjalne przenoszenie babeszjozy.
Warto zauważyć, że mitem jest przekonanie, iż kleszcze nie są aktywne zimą. Choć w chłodniejszych warunkach ich aktywność może być ograniczona, kleszcze potrafią przetrzymać niskie temperatury, zwłaszcza poprzez ukrycie się w ściółce leśnej czy pod warstwą liści. W przypadku spadku temperatury poniżej zera, czynności życiowe kleszcza zwalniają, umożliwiając mu przetrwanie trudnego okresu.
Czy kleszcze są aktywne zimą?
Kleszcze przechodzą okres zimowy, czekając na wystarczająco ciepłe warunki. Wyposzczony kleszcz wyrusza na polowanie, gdy temperatura osiągnie 7–9°C, przy suchych warunkach atmosferycznych. Niestety, zmiany klimatyczne spowodowały podwyższenie temperatury zimą, co skutkuje tym, że kleszcze mogą być aktywne przez cały rok.
Łagodne i coraz cieplejsze zimy znacząco przedłużają sezon aktywności kleszczy. Charakteryzują się one mniejszą liczbą mroźnych dni i sprzyjają przetrwaniu tych pasożytów. To z kolei prowadzi do wzmożonego ataku kleszczy w okresie wiosennym.
W przypadku zim, w których temperatury spadają znacznie poniżej zera, następuje naturalne wymieranie dużej części populacji kleszczy. Należy zauważyć, że warunki, które mogłyby doprowadzić do wyginięcia kleszczy pospolitych, obejmują utrzymującą się przez 60 dni temperaturę na poziomie –10°C.
Jak kleszcze zimują?
Kleszcze, jako wytrwali mieszkańcy naszych ekosystemów, posiadają zdolność do przetrwania surowych warunków zimowych. W okresie zimy przechodzą w stan obniżonej aktywności, zbliżony do hibernacji, co umożliwia im przetrwanie bez dostępu do pożywienia.
W tym czasie kleszcze mogą spędzić zimę pasożytując na małych ssakach leśnych, takich jak myszy czy ryjówki. Alternatywnie, mogą ukrywać się w zacisznych miejscach, na przykład dziuplach, szczelinach w korze drzew, stertach liści czy ściółce leśnej.
W niższych temperaturach kleszcze są mniej aktywne i poruszają się wolniej, co jest związane z ich dostosowaniem do chłodniejszego środowiska.
Gdzie kleszcze zimą atakują?
Warto podkreślić, że gatunki kleszczy skoncentrowane na atakowaniu zwierząt są często bardziej odporne na mróz w porównaniu do tych, które zazwyczaj zagrażają ludziom. Zwiększona aktywność kleszczy, a co za tym idzie, większa liczba przypadków boreliozy, obserwowana jest głównie od maja do listopada, zwłaszcza w okresie letnich miesięcy.
Niemniej jednak, nawet podczas zimowych spacerów i wędrówek po obszarach szczególnie obfitych w kleszcze, istotne jest zachowanie zasad bezpieczeństwa.
Jak chronić siebie i pupila przed kleszczami?
Aby skutecznie chronić siebie i swoje zwierzęta przed kleszczami, istotne jest przestrzeganie środków profilaktycznych także poza sezonem. Nawet gdy temperatury są powyżej zera, zaleca się zachowanie standardowych praktyk profilaktycznych. Czyli potrzebne będą długie spodnie oraz wysokie buty. Warto zadbać także o dodatkowe zabezpieczenie dla swojego pupila.
Odpowiednia ochrona przeciwkleszczowa dla zwierząt powinna być utrzymywana przez cały rok, aby minimalizować ryzyko ukąszeń i przenoszenia chorób. Ważne jest również regularne przeglądanie sierści pupila po powrocie ze spaceru.
W przypadku znalezienia w jego skórze pajęczaka, należy ostrożnie usunąć kleszcza. Staranność i regularne monitorowanie pomagają skutecznie minimalizować ryzyko związane z ukąszeniami kleszczy, niezależnie od pory roku.
Choroby odkleszczowe
W Polsce, pajęczaki te wywołują rozmaite, często groźne choroby odkleszczowe, które mogą szybko prowadzić do śmierci naszych pupili. Są one zdolne przenosić takie groźby jak tularemię, anaplazmozę, ehrlichiozę, czy też wirusowe zapalenie mózgu, co w krótkim okresie czasu może zakończyć się tragicznie dla zdrowia zwierzęcia.
Niekiedy kleszcze przenoszą również choroby, takie jak wcześniej wspomniana borelioza czy kleszczowe zapalenie mózgu, które stanowią zagrożenie zarówno dla ludzi, jak i zwierząt. Babeszjoza, inna choroba przenoszona przez niektóre gatunki kleszczy, może również stwarzać realne zagrożenie dla życia zarówno ludzi, jak i zwierząt.
Kleszczowe zapalenie mózgu
Kleszczowe zapalenie mózgu, znane również jako wirusowe zapalenie mózgu, jest poważną chorobą wywołaną zakażeniem przez ugryzienie kleszcza. To wirusowe schorzenie może prowadzić do zapalenia mózgu i opon mózgowych.
W początkowej fazie objawy często są łagodne i przypominają grypę, obejmujące gorączkę, ból głowy, zmęczenie oraz bóle mięśni. W drugiej fazie, u niektórych osób lub zwierząt, może dojść do poważniejszych komplikacji, w tym zapalenia mózgu i opon mózgowych, co może prowadzić do trwałych uszkodzeń neurologicznych.
Szczepienia przeciwko KZM są dostępne i zalecane dla osób mieszkających lub podróżujących do obszarów, gdzie choroba ta jest endemiczna. Niestety, obecnie nie ma szczepionki przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu, przeznaczonej dla zwierząt.
W przypadku naszych pupili ważne jest monitorowanie i zapobieganie ugryzieniom przez kleszcze, ponieważ jedynie ludzie mają możliwość zaszczepienia się, aby uniknąć zakażenia. Dlatego też, skuteczne zabezpieczenie przed ukąszeniami kleszczy staje się kluczowe w zapobieganiu potencjalnie tragicznym konsekwencjom dla zdrowia naszych pupili i nas samych.