Jeśli zastanawiasz się, ile oczu ma pająk, to z przykrością informujemy, że na to pytanie istnieje wiele odpowiedzi. Na świecie żyje ponad 50 000 różnych gatunków tych fascynujących stawonogów, a liczba narządów wzrokowych, które posiadają, różni się w zależności od danego pająka.
Wzrok pająków, a tym samym liczba, cechy i umiejscowienie ich oczu, są zgodne m.in. z ich stylem polowania. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat tego jak widzą pająki i zrozumieć ich świat, ten artykuł pozwoli Ci zagłębić się w tajemnice ich narządów wzroku.
Charakterystyka pająków
Większość pająków to drapieżniki, ale istnieją także gatunki, które są roślinożerne i żywią się pokarmem pochodzenia roślinnego. Pająki charakteryzują się obecnością 8 odnóży i dwudzielną budową ciała. Ciało pająków dzieli się na głowotłów, w którym znajdują się odnóża, oraz odwłok, który zawiera narządy takie jak układ rozrodczy, płuca, serce, i wiele innych. Do grupy zaliczamy nie tylko pająki, ale także skorpiony, kleszcze oraz roztocze.
Warto zaznaczyć, że niektóre pajęczaki są uważane za niebezpieczne dla ludzi, a ich ukąszenia mogą prowadzić nawet do śmierci, tak jak w przypadku wałęsaka brazylijskiego. Jednakże wiele pająków jest pożytecznych, takich jak pająk krzyżak, który poprzez skuteczne łapanie ich w swoje sieci, pełni rolę naturalnego regulatora populacji owadów (zwłaszcza much).
Pająki to niezwykle zróżnicowana grupa zwierząt, które dostosowują się do różnych środowisk życia, w tym lądowych, wodnych i podziemnych. Ich zdolność do przystosowania się do różnych warunków sprawia, że są fascynującymi istotami, które odgrywają istotną rolę w ekosystemach na całym świecie.
Oczy pająków
Jednym z najciekawszych narządów pająka jest ich wzrok. To, jak widzi pająk i ile par oczu posiada, zależy głównie od jego środowiska życia i sposobu zdobywania pożywienia. Zwierzęta te mogą mieć bardzo zróżnicowaną zdolność wzroku, która jest dostosowana do ich specyficznych potrzeb.
Niektóre pająki mogą być niemalże zupełnie pozbawione zdolności widzenia (zwłaszcza jeśli dane pająki wychodzą tylko w nocy), podczas gdy inne mogą posiadać bardzo dobrą wizję.
Jak wspomniano wyżej, liczba i rodzaj oczu pająka różni się w zależności od gatunku. Niektóre pająki posiadają jedynie oczy szczątkowe, inne mają tylko jedną parę oczu. Istnieją również takie, które mogą mieć ich nawet sześć. Jednak dla większości gatunków pająków charakterystyczne jest posiadanie czterech par oczu, które umożliwiają im panoramiczny zasięg widzenia wynoszący 360º.
Jak widzą pająki?
Przede wszystkim warto podkreślić, że pająki widzą świat inaczej niż ludzie. W porównaniu do ludzi, pająki mają słaby wzrok, jednak mimo to, mogą one skutecznie orientować się w otaczającym świecie, łapać zdobycze czy unikać napotkanych drapieżników. Wszystkie pająki mają specyficzny rodzaj wzroku, który służy im do rozróżniania pory dnia oraz oceny, czy jest jasno czy ciemno w ich otoczeniu.
Jak dobrze widzą pająki?
Obraz widziany przez pająki jest nieostry, a postacie są najczęściej rozmazane. Najlepszym wzrokiem mogą pochwalić się pająki żerujące za dnia, a najgorszym – osobniki żyjące w jaskiniach, czy też pod ziemią.
Większość gatunków pająków poluje jednak w nocy, dlatego też nie posiadają one dobrze rozwiniętego zmysłu wzroku. Zakres ich widzenia pozwala jedynie za wychwycenie zmian kierunku i intensywności światła, co umożliwia im zauważenie zbliżającego się niebezpieczeństwa.
Dodatkowo, aktywni łowcy mają lepszy wzrok, niż tkający sieci. Ci ostatni często chwytają zdobycz nocą, gdy wzrok zwykle i tak jest mało użyteczny. Dla przykładu, skakuny widzą bardzo dobrze, stereoskopowo i potrafią zmieniać ogniskową, co łącznie pozwala im na ocenę odległości do zdobyczy.
Czy pająki widzą kolory?
W zależności od gatunku, pająki mogą widzieć obraz w sposób barwny lub dostrzegać go jedynie w odcieniach szarości. Jednak zdecydowana większość pająków nie widzi w kolorze, ponieważ nie jest im to potrzebne do przetrwania. Wyjątkiem od tej reguły są te pajęczaki, w których życiu kolor ma znaczenie, jak w przypadku rozmnażania pająków skaczących. Samce gatunków z tej rodziny (na przykład Habronattus pyrrithrix) pokazują kolory i wykonują tańce.
Dodatkowo okazuje się, że pająki z rodziny pogońcowatych są w stanie postrzegać jeden kolor - zielony. W przeciwieństwie do ludzi, u których występuje trichromatyzm (widzenie za pomocą trzech rodzajów komórek receptorowych), pogońcowate mają wizję dichromatyczną.
Oznacza to, że te zwierzęta są w stanie dostrzec tylko światło zielone i ultrafioletowe. Do takich wniosków doszedł prof. George Uetz z Uniwersytetu w Cincinnati, który od wielu lat prowadzi badania na pająkach.
Jak działają oczy pająków?
Oczy pająków zazwyczaj położone są na wzgórku i posiadają warstwę odblaskową zwaną tapetum, która odbija światło. Dzięki niej możemy zobaczyć oczy ptasznika w ciemności emitując w jego kierunku światło. Środkowa para jest zazwyczaj odpowiedzialna na stereoskopowe widzenie w kolorach.
Pająk bez problemu wychwyci każdy, nawet najmniejszy ruch. Dodatkowo charakterystyczne jest to, że jedna para oczu widzi ofiary z odległości kilku centymetrów, a inna z kilkunastu centymetrów. Najczęściej, pająki widzą jedynie na odległość do około 25 cm.
Zdarza się, że niektóre gatunki pająków w ogóle nie mają oczu! Jednak pomimo braku tradycyjnych narządów wzroku, te pająki nadal są zdolne do znajdowania swojej przyszłej zdobyczy dzięki innym zmysłom i strategiom polowania (np. poprzez drgania i wibracje na pajęczynie).
Podsumowanie
Pająki to nie tylko źródło arachnofobii i strachu, ale także fascynujące istoty, których różnice w zdolnościach wzrokowych pająków są fascynującym przykładem adaptacji do różnych środowisk i strategii życiowych. Dodatkowo, oczy pająków są niezwykłym przykładem różnorodności w naturze.
Mimo że oczy pająków, porównaniu do ludzi, nie są tak dobrze rozwinięte, warto poznać ciekawostki na ich temat, ponieważ pomagają one nam lepiej zrozumieć różnorodność przyrody i skomplikowane adaptacje, które kształtują życie na Ziemi.