Lękiem separacyjnym nazywamy zaburzenie pojawiające się u zwierząt oraz ludzi. Może on rozwinąć się u każdej rasy zwierzęcia i w każdym wieku. Zaburzenie to jest bardzo dobrze znane psim właścicielom. Pierwsze objawy możemy zobaczyć już po opuszczeniu domu.
Oprócz tego, że pies nabywa konkretnych umiejętności niezbędnych w codziennym życiu, to staje się stabilny psychicznie, pewny siebie, umie opanowywać emocje. A co zrobić, kiedy mimo przestrzegania powyższych zasad, pies wciąż boi się zostawać sam w domu?
Czym jest lęk separacyjny?
Lękiem separacyjnym to zbiór zachowań, które pojawiają się w chwili, gdy pozostawimy psa samego, oddzielonego od ludzi, do których jest przyzwyczajony. Towarzyszy temu silny niepokój i pojawia się ogromny lęk.
Psy to zwierzęta, które przywiązują się mocno do swojego opiekuna. Przyzwyczajony do całodobowej obecności swojego opiekuna, czuje przytłaczający go lęk za każdym razem, gdy zostaje sam na cały dzień. Psy, które całe poczucie bezpieczeństwa budują na "swoim" właścicielu, są przerażone.
Często reakcji lękowych możemy doświadczyć u psów ze schroniska. Ten lęk może być wywołany przemocą i karaniem, chorobą i doświadczanym bólem. To psy, którym zwykle brakuje poczucia bezpieczeństwa, które straciły dom bądź nigdy go nie miały.
Czynniki sprzyjające wywołaniu lęku separacyjnego
Nie są znane dokładne przyczyny powodujące lęk separacyjny. Jednak zaobserwowano, że u zwierząt pojawiają się nietypowe pierwsze zmiany zachowań, w momencie dużych zmian. Chodzi tutaj m.in. o zmianę trybu życia, kiedy nie ma nas w domu przez większość czasu, mimo że do tej pory bywaliśmy przez większość czasu.
Niektóre psy przejawiają pewne objawy lęku w momencie powrotu dzieci do szkół. Przez dwa miesiące dzieci bawiły się z psem całymi dniami, a nagle nie ma ich przez większość dnia.
Rozwojowi lęku sprzyjają nadmierne czułości, skłonności genetyczne, rasa (bowiem małe rasy mają większą skłonność do zapadnięcia na lęk separacyjny), traumatyczne przeżycia, zła socjalizacja lub jej całkowity brak.
U szczeniaka problem pojawia się w przypadku, gdy jest zabrany zbyt wcześnie od matki. Konieczne jest zagwarantowanie im w tym czasie pozytywnych kontaktów z ludźmi, innymi psami, środowiskiem o dużej ilości bodźców.
Lęk separacyjny u psa - objawy
W przypadku psów, lęk objawia się przede wszystkim:
- szczekaniem,
- piszczeniem,
- niszczeniem mebli i przedmiotów,
- załatwianiem potrzeb,
- niepokojem,
- bieganiem w kółko,
- depresją.
Ale lęk separacyjny to także:
- wygryzanie sierści,
- brak skupienia,
- skręt żołądka,
- napięcie mięśni,
- silne emocje: strach, panika,
- zaburzenia snu,
- podniesiony poziom stresu.
Co ciekawe, z kolei są psy, cierpiące po cichu, których objawy mogą być zupełnie inne. Każda oznaka lęku separacyjnego może być źle odbierana przez właścicieli. Aby bardziej szczegółowo dowiedzieć się, jak zachowuje się nasz pupil w czasie nieobecności, warto zapytać sąsiadów.
Jeśli oni nam nie pomogą, warto zainwestować w kamery, które będą rejestrowały jego zachowanie. Wtedy z takim nagraniem możemy nawet udać się do behawiorysty, który podpowie nam co jest nie tak oraz jak możemy pomóc pupilowi.
Jak załagodzić lęk separacyjny?
Najlepszym sposobem jest usunięcie źródła problemu. Po pierwsze przy leczeniu lęku separacyjnego należy ustalić plan dnia. Zwierzę musi znać porządek zgodnie z życiem codziennym jego właścicieli.
Stwórzmy rytuały np. budzimy się i idziemy na krótki spacer, po spacerze jest śniadanie, po śniadaniu pies zajmuje się sobą na swoim posłaniu i dostaje gryzaka. Jeśli będziesz wracać codziennie o tych samych porach, pies wdroży się i grzecznie będzie czekać podczas naszej nieobecności.
Zakup również zabawki interaktywne, jeśli ich nie masz. Jest to dobry sposób na wypełnienie czasu, a także dobra zabawa. Wystarczy je tylko wypełnić zabawki karmą lub smaczkami.
Dobrym sposobem są także wszelkie aktywności ruchowe w trakcie Twojej obecności. W przypadku psa zabierz go na bardzo długi spacer, żeby wybiegał się i wyszalał. Wszelkie ćwiczenia pomogą zredukować stres u pupila i lęk, który w nim jest.
Często polecana na lęk separacyjny u psa jest klatka kennelowa. Ona nie służy powstrzymaniu psa od gryzienia mebli, lecz ma być właśnie takim bezpiecznym schronieniem. Klatka kennelowa jest traktowana przez psy jak buda, gdzie mogą odpoczywać i czuć się bezpiecznie. Pod naszą nieobecność mogą w ten sposób się schronić.
Na rynku dostępnych jest wiele preparatów służących łagodzeniu lęku separacyjnego u psów. Skuteczne bywają np. feromony imitujące działanie tych, które wydziela suka podczas karmienia szczeniąt. Ich dyfuzja w pomieszczeniu działa kojąco nie tylko na młode, ale i dorosłe psy.
Zwiększanie poczucie bezpieczeństwa
Dodatkowo wprowadzaj stopniową izolację, aby przyzwyczaić psa do samotności. Warto tę praktykę stosować już od szczeniaka. Zarówno w przypadku szczeniaków, jak i dorosłych psów nauka samodzielności wymaga metody małych kroków.
Dobrą metodą jest zabranie czworonoga do innego pokoju. Zadbajmy także o to, aby w danym pomieszczeniu nie zabrakło zabawek, aktywności. Wszystkie takie działania zmęczą psa.
Z czasem zacznij wychodzić na krótką chwilę. Dodatkowo nie rób zamieszania w związku z wychodzeniem i wracaniem, i stopniowo wydłużaj czas nieobecności, nie stając się zbyt przewidywalnym.
Dobrą praktyką jest mówienie na głos "zaraz wrócimy", "wychodzę" itp, i po prostu wyjść. Jeśli pies nadal wykazuje objawy pod Twoją nieobecność, dziel ćwiczenia na mniejsze etapy lub wręcz cofaj się do wcześniejszych.
Jeśli pies zachowuje się spokojnie, wydłużajmy czas rozstania. Z czasem zacznij wychodzić i zostawiać psa na dłuższy czas. Każde spokojne wyjście i powrót będzie utwierdzać pupila w przekonaniu, że nie znikniesz na zawsze.
Skutki nieleczonego lęku
W niektórych sytuacjach lęk psa mija sam z siebie, ale w gorszych przypadkach może przybrać na sile. Wtedy objawy staną się bardziej zauważalne, a zachowanie psa bardzo niepokojące.
Stały lęk separacyjny u psa powoduje stres. Nadmierna ilość stresu może doprowadzić do wielu konsekwencji zdrowotnych. Między innymi obniży się odporność, co z kolei doprowadzi do przewlekłego i ciągłego chorowania. Nie wszystkie z chorób tak łatwo wyleczyć, mogą pojawić się wtedy niedoleczenia i stan zdrowia pupila może znacznie się pogorszyć.
Jeżeli nie chcesz, by Twój pies miał w przyszłości problemy separacyjne, do czasu nauczenia go spokojnego pozostawania samemu w domu, dobrze jest pomyśleć o zapewnieniu mu dodatkowej opieki. Jeśli Twój pies cierpi na lęk separacyjny, to pamiętaj, że ważne jest, aby działać w szybko i nie pogłębiać problemu.