FIP należy do jednych z chorób, które doprowadzają do śmierci setki kotów. Jest groźna dla kotów domowych, ale także tych wolno żyjących. Chorobę tą wywołują wirusy koronawirusa. W ostatnich latach, grupa tych wirusów na stałe zapadła w świadomości ludzi i również coraz częściej lekarze weterynarii mają z nimi do czynienia u małych czworonożnych przyjaciół.
Czym jest FIP u kota?
FIP to skrót od Feline Infectious Peritonitis, co po polsku oznacza zakaźne zapalenie otrzewnej. Otrzewna jest cienką i gładką błoną surowiczą, która wyściela ściany jamy brzusznej i miednicy. Dodatkowo pokrywa całkowicie lub częściowo położone w tych jamach narządy.
Choroba wywoływana jest przez koronawirus. Uważa się, że wirus FIP u kotów jest wynikiem mutacji wirusa w organizmie kota. Do mutacji koronawirusa dochodzi głównie u młodych kotów o niskiej odporności (FCoV - biotyp koronawirusa jelitowego).
Jest to bardzo powszechny wirus. Szacuje się, że nawet 80-90% kotów jest zarażonych. Jednak do rozwoju choroby dochodzi u niewielkiej liczby zwierząt.
Ryzyko zakażenia na FIP u kota zwiększa: stres, przebywanie w dużych skupiskach zwierząt, zakażenie wirusem białaczki lub wirusem niedoboru immunologicznego. Czynniki te powodują obniżenie odporności, przez co kot będzie podatny na wszelkiego rodzaju wirusy. Szczególnie niebezpieczna jest dla młodych kociąt do 3 roku życia.
Jak dochodzi do zarażenia FIP u kota?
Chorują zwykle młode osobniki od 3 miesiąca do 3 lat, koty w podeszłym wieku oraz z obniżoną odpornością. Zwykle do zakażenia dochodzi drogą pokarmową (jedząc i pijąc z tych samych misek oraz korzystając z tej samej kuwety), rzadziej drogą kropelkową poprzez stosunek czy pielęgnację.
Kot może również zarazić się bezpośrednio przez krew. Po zarażeniu dochodzi do namnażania się wirusa w nabłonku jelit kota. Jest to zakażenie bezobjawowe i w tym czasie kot dostaje biegunki. Poprzez wydalanie kału organizm usuwa wirusa. Może to trwać kilka dni, miesiące, a nawet całe kocie życie. Jednak niektóre z kotów nie chorują na FIP, a jedynie cały czas wydalają wirusa FIP z organizmu.
Jeżeli więc planujesz zaadoptować kota, a wcześniej posiadałeś zwierzę, które miało FIP, odczekaj min. 3 miesiące. Przed wprowadzeniem nowego kota do domu odkaź domowe sprzęty i wypierz pościel czy narzuty w wysokiej temperaturze.
Zakaźne zapalenie otrzewnej - rozwój
Do rozwoju FIP u kota dochodzi wskutek mutowania się koronawirusa. W dalszym etapie wszystko zależy od sprawności układu odpornościowego:
- jeśli odporność jest dobra, to dochodzi do choroby suchej (bezwysiękowej) tzn., że ogniska zapalne są rozsiane po różnych narządach w postaci ziarniaków w całym organizmie. Rodzaj ten pojawia się bardzo rzadko;
- jeśli odporność jest niska, dochodzi do choroby mokrej (o postaci wysiękowej) i wtedy w bardzo szybki tempie dochodzi do odkładania się znacznej ilości wysięków w brzuchu. Występuje on znacznie częściej niż pierwsza odmiana.
W ciągu 14 dni choroba FIP zainfekuje prawie całe ciało. Znajdziemy go w układzie nerwowym, w kale, układzie pokarmowym.
Objawy FIP
Ciężko rozpoznać FIP u kota. Objawy mogą pojawiać się po kilku dniach, tygodniach, a nawet kilka lat po zarażeniu wirusem. Zwykle nie są jednoznaczne i nigdy nie wskazują wprost na FIP u kota. Objawy choroby mogą przypominać inne dolegliwości zdrowotne. U chorego kota, pierwsze objawy FIP to: gorączka, powiększenie węzłów chłonnych krezkowych, przyspieszony oddech, surowiczy wyciek z nosa lub oczu, osłabienie, brak apetytu. Na dalszych etapach choroby, objawy zależne są od jej rodzaju. FIP występuje dwóch postaciach:
- wysiękowej,
- bezwysiękowej.
Przy postaci bezwysiękowej dochodzi do tworzenia się ropnych, rozpadających się ziarniaków w jamach ciała zaatakowanych przez zmutowanego wirusa. Jeśli ziarniniaki pojawiają się w oku to chodzi do zmiany w gałkach ocznych. Kotu grozi:
- wypadanie trzeciej powieki,
- zmętnienia w rogówce,
- odkształcenie źrenicy i wylew w siatkówce oka.
Jeśli ziarniaki zlokalizowane są w układzie nerwowym, to pojawią się objawy neurologiczne. Może dojść do:
- drgawek,
- porażeń,
- oczopląsu,
- złogów w przedniej komorze oka,
- zaburzeń orientacji,
- nietrzymania moczu,
- wylewów krwi do przedniej komory oka,
- guzkowatych zmian na narządach wewnętrznych,
- nieregularny kształt nerek,
- zaburzenia równowagi i zmiany zachowania.
Gdy zostanie uszkodzona wątroba, może wystąpić:
- żółtaczka,
- powiększenie moszny u kocurów.
Jeśli będzie to trzustka – pojawią się:
- wymioty,
- biegunka,
- cukrzyca.
Przy postaci wysiękowej – pojawia się zapalenie błon surowiczych i gromadzi się lepki, żółty płyn w jamie brzusznej i/lub klatce piersiowej. Wtedy brzuch ulega powiększeniu, utrata masy ciała pojawia się natomiast w reszcie ciała. Kot będzie miał problemy z oddychaniem ponieważ będzie dochodziło do ucisku klatki piersiowej kota. Błony śluzowe mogą być blade.
Diagnozowanie choroby
Postawienie diagnozy zakaźnego zapalenia otrzewnej jest niezwykle trudne. Powodem tego jest różnorodność objawów i różne formy choroby. Jednak w każdym przypadku trzeba skonsultować się z lekarzem weterynarii.
Pomocne w postawieniu diagnozy i konieczne do zrobienia, jest wykonanie wielu specjalistycznych badań takich jak: badania krwi - morfologia i biochemia z elektroforezą białek, badania ultrasonograficzne, badanie wysięku z jam ciała (np. z otrzewnej), badanie płynu mózgowo-rdzeniowego czy badania molekularne.
Niestety diagnoza zakaźnego zapalenia otrzewnej jest wyrokiem śmierci. Wirus wywołujący FIP jest nieuleczalny. Choroba powoduje, że zwierzę w tym czasie bardzo cierpi.
Leczenie zakaźnego zapalenia otrzewnej
Leczenie FIP jest praktycznie niemożliwe. Niestety nie ma konkretnych leków czy antybiotyków na zakaźne zapalenie otrzewnej i najczęściej dochodzi do szybkiej śmierci zwierzęcia. Podczas wizyty, zapytaj lekarza weterynarii, jak możesz pomóc kotu choremu na FIP.
Jednak musisz się z tym liczyć, że lekarz weterynarii może zalecić jedynie leczenie objawowe. Terapia polega jedynie na ograniczeniu stanów zapalnych, pojawiających się w kocim organizmie. Terapia ta obejmuje:
- wspomaganie odżywiania – stosowany jest wtedy pokarm o wyższej kaloryczności z preparatami dosmaczającymi karmę, przez co kot chętniej je,
- nawadnianie organizmu,
- stosowanie leków przeciwzapalnych,
- suplementacja,
- wspomaganie pracy wątroby,
- stosowanie wlewów dożylnych zawierających substancje odżywcze i terapeutyczne.
Dodatkowo przy leczeniu FIP ważne jest zachowanie higieny i ograniczanie stresu. Możliwe jest w ten sposób przedłużenie życia kota z zachowaniem dobrego samopoczucia. Jednak przede wszystkim, kluczem do osiągnięcia dłuższego życia jest ścisła współpraca z weterynarzem.