Według raportu Najwyższej Izby Kontroli z czerwca 2016, ok. 76% zwierząt (łącznie psów i kotów) przebywających w schroniskach nie znajduje domu, a 12% zwierząt poddawanych jest eutanazji lub umiera w tych placówkach.
Kastracja i sterylizacja są jednym ze sposobów na zmniejszenie bezdomności zwierząt i populacji kotów. Temat jest bardzo kontrowersyjny, aczkolwiek tego rodzaju zabiegi mają znacznie więcej plusów niż nam się wydaje. Czy warto w ogóle rozważać taki rodzaj operacji?
Różnica między kastracją a sterylizacją
Pojęcia kastracji i sterylizacji często używane są zamiennie, ale nie jest to do końca poprawne. Kastracja i sterylizacja to dwa różne zabiegi chirurgiczne, które mają na celu pozbawienie zwierzęcia zdolności do rozmnażania.
Kastracja polega na usunięciu jąder u samca, co skutkuje zatrzymaniem produkcji nasienia i zmniejszeniem poziomu testosteronu. Natomiast sterylizacja to zabieg usuwania jajników u samicy, co powoduje zatrzymanie produkcji jaj i uniemożliwia zajście w ciążę.
W przypadku kastracji, poza pozbawieniem zwierzęcia zdolności do rozmnażania, zabieg ten ma na celu zmniejszenie agresywnego zachowania, zapobieganie chorobom i poprawę jakości życia zwierzęcia. Natomiast sterylizacja zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób związanych z układem rozrodczym, takich jak nowotwory jajników czy macicy.
Właściciele zwierząt powinni mieć świadomość różnic między kastracją a sterylizacją, aby podjąć decyzję o tym, która procedura jest odpowiednia dla ich zwierzęcia.
Kiedy należy wykonać zabiegi?
Oba zabiegi powinny być przeprowadzone przed osiągnięciem dojrzałości płciowej kota, aby uniknąć tzw. "znaczenia nawykowego". "Znaczenie nawykowe" to zachowanie występujące po osiągnięciu dojrzałości płciowej, w którym dorosły kocur oznacza swój teren moczem, co jest naturalnym sposobem komunikacji między mruczkami.
Jednak, jeśli kocur zaczyna oznaczać teren w domu, może to być problematyczne, szczególnie jeśli zaczyna to robić na meblach, dywanach i innych przedmiotach. To zachowanie może być wynikiem hormonów płciowych oraz zachowań, które zostały już ukształtowane w umyśle kota.
Wczesna kastracja kota, zmniejsza również ryzyko krwotoków w porównaniu do kotów starszych. Zabiegi te wykonuje się w znieczuleniu ogólnym, dlatego należy wcześniej odpowiednio przygotować kota.
Po zabiegu kastracji i sterylizacji zwykle podaje się kotu leki przeciwbólowe. Ważne jest, aby właściciel dbał o odpowiednie karmienie kota po zabiegu. Kot powinien otrzymać posiłek dopiero 24 godziny po operacji, a po tym czasie stopniowo wracać do normalnego sposobu odżywiania.
W przypadku jakichkolwiek problemów lub niepokojących objawów po zabiegu, należy skonsultować się z lekarzem weterynarii.
Kastracja kota i kotki
Zabieg kastracji polega na całkowitym usunięciu narządów płciowych. Produkcja hormonów zostaje przerwana, a więc następuje zmiana zachowania kotów, a także zmniejsza się ryzyko zachorowania na choroby narządów płciowych.
Kastracja kota
Kastracja kota jest mniej skomplikowanym zabiegiem. U samców przeprowadza się chirurgiczne usunięcie jąder, czyli fachowo mówiąc – orchiektomię. W przypadku kocurów, rany goją się znacznie szybciej i nie wymagają nawet opatrunku.
Kastracja kotki
U kotek zabieg jest bardziej skomplikowany i należy odpowiednio zabezpieczyć ranę. Kastracja kotek polega na usunięciu jajników i macicy. Można kastrować kotkę w rui (wtedy poddaje się kotki kuracji hormonalnej), jednak zabieg jest zdecydowanie bezpieczniejszy, jeśli kotka jest w tzw. fazie ciszy hormonalnej. Kastracja przed wystąpieniem pierwszej rui gwarantuje prawie 100% nie zapadalność na nowotwory gruczołu mlekowego.
W przypadku kotek po porodzie, zabieg ten można wykonywać około 5–8 tygodni po. Zbyt wczesna kastracja może wstrzymać laktację u kotki i nie będzie w stanie zaopiekować się potomstwem.
Kocia pacjentka dostaje ubranko pooperacyjne lub kołnierz. Powinna ona nosić ubranko przez 10-14 dni, do czasu całkowitego zagojenia rany oraz odbywać wizyty kontrolne według zaleceń lekarza weterynarii.
Zalety kastracji
Zalety kastracji kocurów i kotek są liczne i każdy właściciel powinien je wziąć pod uwagę. Oto kilka zalet kastracji:
- zaprzestanie głośnego miauczenia i innych zachowań związanych z rują,
- zapobieganie ciąży i niechcianego potomstwa, ale także eliminacja komplikacji w okresie samego porodu, jak i okresu poporodowego,
- koty stają się bardziej ufne, mniej zestresowane, agresywne,
- koty tracą popęd płciowy,
- ograniczenie rozprzestrzeniania się chorób przenoszonych drogą płciową,
- statystycznie wydłużenie życia,
- eliminacja schorzeń narządów rodnych oraz rzadsze pojawianie się chorób nowotworowych narządów płciowych (np. nowotworów jajnika),
- mniejsze ryzyko wystąpienia ciąży urojonej u kotek,
- może również ograniczać zachowania agresywne (zmniejsza się szansa na kocie bójki), w przypadku wczesnej kastracji często nie pojawia się nawyk znaczenia terenu moczem (w niektórych przypadkach jednak nawyk ten pozostaje).
Wady kastracji
Wad jest zdecydowanie mniej, co może przeważać nad wyborem:
- wzrost ryzyka odkładania się tkanki tłuszczowej,
- zmniejszenie chęci do aktywności fizycznej,
- szansa na pojawianie się bakterii i wytrącaniu kamieni moczowych – wynika to z mniejszej aktywności fizycznej, ponieważ koty przez to mniej piją,
- większe ryzyko schorzeń dróg moczowych przez dłuższe zaleganie moczu w pęcherzu i stres,
- zaburzenia wzrostu kości długich przy zbyt wczesnej kastracji - jeśli nawet wystąpiło zjawisko opóźnienia kostnienia, to w badaniach nie stwierdzono nadmiernego wzrostu kości.
Sterylizacja kotki i kota
Jak wygląda sterylizacja kotki? Jest to zabieg chirurgiczny, który polega na usunięciu jajników, jednak jej macica pozostaje nienaruszona. Przeprowadza się ją najczęściej w znieczuleniu ogólnym, co wymaga od właściciela kota odpowiedniego przygotowania zwierzęcia do zabiegu.
Sterylizacja może być przeprowadzona u kotki w każdym wieku, nawet u dorosłych osobników. Po operacji lekarz zwykle podaje kotce leki i monitoruje jej stan zdrowia. Istotne jest również odpowiednie postępowanie z kotką po zabiegu, m.in. zapewnienie jej spokoju i właściwej pielęgnacji ran.
Z kolei podczas kastracji kocura przecina się nasieniowody, co skutkuje usunięciem jąder. Zabieg ogranicza także produkcję hormonów płciowych. W przeciwieństwie do sterylizacji kotki, podczas kastracji nie pozostawia się żadnego narządu płciowego. Jednakże, warto zaznaczyć, że kastracja nie stanowi ochrony przed chorobami narządów płciowych, a jedynie eliminuje ryzyko zachorowania na nowotwory jąder i gruczołów krokowych u kocurów.
Zalety sterylizacji
Sterylizacja kotki i kota ma nieco mniej zalet niż kastracja kota oraz kotki. Są to przede wszystkim:
- brak tendencji do przybierania na wadze po zabiegu sterylizacji,
- brak niechcianego potomstwa,
- zahamowanie cyklu płciowego.
Wady sterylizacji
Poniżej znajdziesz wady, które warto wziąć pod uwagę, decydując się na zabieg kastracji lub sterylizacji swojego kota:
- nie eliminuje ryzyka związanego z pojawieniem się schorzeń układu rozrodczego,
- zachowanie kota nie zmienia się (dla jednych jest to wada, dla innych może być to zaleta),
- agresywne zachowania nadal się pojawiają.
Jakie są koszty kastracji i sterylizacji?
Koszty zabiegu kastracji i sterylizacji kotów w Polsce zależą od regionu, miasta, kliniki weterynaryjnej oraz indywidualnych potrzeb i stanu zdrowia zwierzęcia. Ceny również różnią się w zależności od płci zwierzęcia. Zanim zdecydujemy się na konkretną placówkę, należy dokładnie porównać ceny i oferty różnych lekarzy weterynarii.
Należy pamiętać, że oprócz samego kosztu zabiegu należy także uwzględnić koszty wizyty przed i po operacji, które są często zalecane przy kastracji kotek. Trzeba również doliczyć ewentualne koszty leków i innych środków pooperacyjnych, takich jak fartuszki pooperacyjne czy kołnierze ochronne, jeśli lekarz weterynarii zaleci ich noszenie.
Co ciekawe, wczesną wiosną wiele gmin i miast oferuje dofinansowania kastracji kotów oraz wprowadza program bezpłatnych kastracji dla kotów wolnożyjących.
Podjęcie decyzji o wyborze omawianych powyżej zabiegów jest kwestią indywidualną dla każdego właściciela. Warto zwrócić uwagę na komfort zwierzęcia i swoje własne preferencje.
Ostatecznie jednak, wybór między kastracją a sterylizacją powinien być podjęty po konsultacji z lekarzem weterynarii, który dobierze najlepszą metodę dla konkretnego przypadku. Obie metody są skuteczne, jednak ze względu na większe zmiany w organizmie kotów, lekarze weterynarii zalecają kastrację kota.